Huyệt Thiếu Thương

Huyệt Thiếu Thương (LU11), hay còn gọi là Thiếu Thương, là một trong những huyệt vị quan trọng của kinh Phế, được đánh giá cao về hiệu quả trong nhiều tình trạng sức khỏe.

Tổng quan

Thiếu Thương (LU11) là huyệt đạo cuối cùng trong 11 huyệt của kinh Thủ Thái Âm Phế. Theo giải thích của Trương-Chí-Thông trong Linh Khu, tên gọi “Thiếu Thương” xuất phát từ việc kinh Thủ Thái Âm chủ về khí bất cập của Kim Khí mùa Thu, tượng trưng cho sự khởi đầu và sự yếu ớt của khí Phế.

Huyệt này còn được biết đến với tên gọi khác là Quỷ Tín, một trong Thập Tam Quỷ Huyệt nổi tiếng trong châm cứu, cho thấy vai trò đặc biệt của nó trong điều trị các chứng bệnh liên quan đến thần chí.

Huyệt Thiếu Thương không chỉ là huyệt Tỉnh của kinh Phế, thuộc hành Mộc, mà còn là một huyệt quan trọng để phát hãn (làm ra mồ hôi) và là huyệt cổ điển chuyên trị tai ù do Tông khí hư, như đã được ghi chép trong thiên Khẩu Vấn (Linh Khu 28).

Vị trí

Việc xác định vị trí chính xác của huyệt Thiếu Thương là yếu tố then chốt để đạt được hiệu quả điều trị tối ưu. Huyệt này nằm ở bờ ngoài ngón tay cái, cách góc móng tay 0,1 thốn (tương đương với chiều rộng của một hạt gạo) về phía tay quay. Một cách khác để xác định là huyệt nằm ở nơi gặp nhau giữa tiếp giáp da gan – mu tay và đường ngang qua góc chân móng ngón tay cái.

Về mặt giải phẫu, dưới da vùng huyệt là xương, huyệt nằm ở dưới chỗ bám của gân cơ duỗi dài ngón tay cái. Thần kinh vận động cơ được chi phối bởi nhánh của dây thần kinh quay, và da vùng huyệt nhận chi phối bởi tiết đoạn thần kinh C6.

Tác dụng và cơ chế của Huyệt Thiếu Thương

Huyệt Thiếu Thương có những tác dụng sinh lý quan trọng, giúp cân bằng khí huyết trong cơ thể:

Sơ tiết hỏa xung nghịch của 12 kinh khí: Đây là khả năng giúp điều hòa và loại bỏ hỏa khí bị ứ trệ, đặc biệt là hỏa khí gây xung nghịch trong các kinh mạch, từ đó giảm các triệu chứng viêm nhiễm, nóng trong.
Thanh Phế nghịch: Huyệt Thiếu Thương giúp làm sạch và điều hòa luồng khí trong kinh Phế, giảm các tình trạng như ho, khó thở, hen suyễn do khí Phế bị nghịch lên.
Thông kinh khí: Kích thích huyệt này giúp khơi thông sự lưu chuyển của khí trong kinh Phế, cải thiện tuần hoàn và chức năng của hệ hô hấp.
Thông lợi vùng họng: Một trong những tác dụng nổi bật là khả năng làm giảm sưng đau, viêm nhiễm ở vùng họng, giúp họng thông thoáng và giảm khó chịu.

Ứng dụng điều trị

Với những tác dụng trên, Huyệt Thiếu Thương ứng dụng rộng rãi trong điều trị nhiều chứng bệnh bằng y học cổ truyền:

Sốt và các bệnh lý cấp tính: Huyệt Thiếu Thương có khả năng phát hãn giải biểu, giúp cơ thể tiết mồ hôi để hạ sốt. Trong thiên Nhiệt Bệnh (Linh Khu 23, 10) đã ghi rõ: “Nhiệt bệnh trong 7 ngày, 8 ngày, mạch Mạch khẩu đóng, suyễn và hơi thở ngắn, nên châm ngay, tức thì mồ hôi sẽ tự ra, châm cạn huyệt nằm ở trong khoảng ngón tay cái [huyệt Thiếu Thương (P.11)]”. Điều này cho thấy vai trò cấp cứu của huyệt trong các trường hợp sốt cao, có biểu hiện suyễn thở.
Viêm amidan và đau họng: Khả năng thông lợi vùng họng của huyệt Thiếu Thương đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị viêm amidan, đau rát họng, hoặc mất tiếng. Các nghiên cứu lâm sàng của Triều Đông Y đã chỉ ra rằng việc châm nặn máu tại huyệt Thiếu Thương giúp giảm sưng đau nhanh chóng, cải thiện tình trạng viêm họng cấp.
Trúng gió, hôn mê, động kinh: Là một trong Thập Tam Quỷ Huyệt (Quỷ Tín), Thiếu Thương được sử dụng trong các trường hợp cấp cứu như trúng gió, hôn mê sâu, hoặc cơn động kinh. Kích thích huyệt này giúp đánh thức ý thức, phục hồi tri giác.
Khó thở và các vấn đề về hô hấp: Do tác dụng thanh Phế nghịch, huyệt Thiếu Thương được dùng để cải thiện các tình trạng khó thở, hen suyễn, và tức ngực.
Tai ù do Tông khí hư: Thiên Khẩu Vấn (Linh Khu 28, 46) đã đề cập rõ: “Chứng tai ù, bổ huyệt Khách Chủ Nhân + huyệt nằm ở đầu ngón tay cái giáp thịt gần móng tay [huyệt Thiếu Thương (P.11)]”. Điều này khẳng định tác dụng đặc hiệu của huyệt trong điều trị các chứng tai ù liên quan đến sự suy yếu của Tông khí.
Mắt đỏ: Tương tự như đau họng, châm nặn máu tại huyệt Thiếu Thương cũng được khuyến nghị để giảm sưng, đỏ mắt do hỏa vượng.

Phương pháp châm cứu và lưu ý

Tại Triều Đông Y, chúng tôi áp dụng các kỹ thuật châm cứu đa dạng cho huyệt Thiếu Thương tùy theo tình trạng bệnh lý của từng bệnh nhân:

Châm thẳng: Châm kim thẳng sâu 0,1 – 0,2 thốn.
Châm xiên: Châm kim xiên.
Châm nặn máu: Sử dụng kim tam lăng châm vào huyệt và nặn ra một ít máu. Phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp mắt đỏ, họng đau hoặc sốt cao.

Lưu ý quan trọng:

Phụ nữ có thai cần hết sức cẩn thận khi cứu (sử dụng ngải cứu) tại huyệt này. Việc kích thích quá mạnh có thể ảnh hưởng không mong muốn đến thai nhi.
Trong điều trị chứng tâm thần phân liệt, nên ưu tiên ôn cứu (sử dụng ngải cứu hơ nóng) hơn là châm kim. Nghiên cứu của Triều Đông Y cho thấy phương pháp ôn cứu mang lại hiệu quả ổn định hơn trong các trường hợp này, giúp điều hòa thần kinh mà không gây kích thích quá mạnh.

Huyệt Thiếu Thương (LU11) là một huyệt vị có giá trị lớn trong y học cổ truyền, mang lại nhiều tác dụng điều trị đáng kể từ các bệnh lý cấp tính như sốt, viêm họng đến các tình trạng phức tạp hơn như hôn mê, động kinh và tai ù. Với kinh nghiệm và chuyên môn sâu rộng, Triều Đông Y tự hào là đơn vị tiên phong trong việc nghiên cứu và ứng dụng huyệt Thiếu Thương, cùng với các phương pháp châm cứu và điều trị truyền thống khác, nhằm mang lại sức khỏe toàn diện và bền vững cho cộng đồng.