TRIỀU ĐÔNG Y Chuyên Châm Cứu – Xoa Bóp Bấm Huyệt – Phục Hồi Vận Động
Tam thất từ lâu đã được biết đến như một loại “sâm quý” với nhiều công dụng tuyệt vời cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng tam thất không đúng cách, đặc biệt là khi cơ thể đang có cục máu đông, có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là đột quỵ. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn sâu sắc hơn về tam thất, cách sử dụng an toàn và những lưu ý quan trọng để tránh những rủi ro tiềm ẩn.
Tam thất – “Kim bất hoán” nhưng không phải “thần dược”
Tam thất, hay còn gọi là sâm tam thất, có tên khoa học là Panax pseudoginseng. Theo PGS.TS Trần Công Khánh – giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển cây thuốc Việt Nam, tam thất được đánh giá cao nhờ khả năng bổ huyết, cầm máu, hoạt huyết và giảm đau.
Tuy nhiên, thị trường hiện nay tràn lan các loại tam thất giả, được làm từ các loại cây khác nhau trong cùng chi Panax hoặc thậm chí không có quan hệ họ hàng gần với nhân sâm. Việc sử dụng nhầm những loại tam thất giả này không chỉ không mang lại hiệu quả mà còn có thể gây hại cho sức khỏe.
Công dụng của tam thất: Khoa học chứng minh
- Cầm máu: Nghiên cứu cho thấy tam thất có chứa các hoạt chất như saponin, flavonoid và polysaccharide có tác dụng ức chế kết tập tiểu cầu và tăng cường đông máu. Điều này giúp tam thất trở thành một vị thuốc hữu hiệu trong việc cầm máu các trường hợp như chảy máu cam, rong kinh, băng huyết,…
- Hóa ứ, giảm đau: Các hoạt chất trong tam thất có khả năng tăng cường tuần hoàn máu, giảm viêm và giảm đau. Nhờ đó, tam thất thường được sử dụng để hỗ trợ điều trị các trường hợp đau do chấn thương, sưng đau do tụ máu,…
- Bổ huyết: Tam thất giúp tăng cường sản xuất hồng cầu và cải thiện khả năng vận chuyển oxy của máu. Điều này đặc biệt có lợi cho những người bị suy nhược cơ thể, sau phẫu thuật hoặc phụ nữ sau sinh.
- Hỗ trợ điều trị u bướu: Một số nghiên cứu cho thấy tam thất có khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và tăng cường hệ miễn dịch. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng tam thất không phải là thuốc chữa ung thư và cần được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị khác.
Nguy cơ đột quỵ khi dùng tam thất sai cách
Mặc dù có nhiều công dụng quý giá, nhưng tam thất không phải là “thần dược” và cần được sử dụng đúng cách. Đặc biệt, theo ThS Hoàng Khánh Toàn – nguyên chủ nhiệm khoa y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, việc sử dụng tam thất khi cơ thể đang có cục máu đông có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ.
Cơ chế: Tam thất có tác dụng hoạt huyết, tức là làm cho máu lưu thông nhanh hơn. Khi trong mạch máu đã có sẵn cục máu đông, việc sử dụng tam thất có thể khiến cục máu đông này di chuyển và gây tắc nghẽn mạch máu não, dẫn đến đột quỵ.
Những trường hợp không nên dùng tam thất:
- Người bị cảm mạo
- Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc mang thai
- Người có mẫn cảm với tam thất
- Trẻ em dưới 12 tuổi
Lời khuyên từ chuyên gia
Để sử dụng tam thất an toàn và hiệu quả, bạn nên:
- Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc có chuyên môn trước khi sử dụng, đặc biệt là nếu bạn đang có bệnh lý nền hoặc đang sử dụng thuốc khác.
- Sử dụng đúng liều lượng và thời gian theo chỉ định.
- Lựa chọn tam thất có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng.
- Không tự ý kết hợp tam thất với các loại thuốc hoặc thảo dược khác mà không có sự tư vấn của chuyên gia.
- Theo dõi phản ứng của cơ thể khi sử dụng tam thất. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy ngừng sử dụng và đến gặp bác sĩ ngay lập tức.
Tam thất là một vị thuốc quý, nhưng “quý” không có nghĩa là “lành” cho tất cả mọi người. Hãy sử dụng tam thất một cách thông minh và có trách nhiệm để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu.
Các câu hỏi thường gặp về Tam Thất
Những lợi ích sức khỏe nào liên quan đến việc sử dụng tam thất?
Tam thất được cho là có nhiều lợi ích sức khỏe, bao gồm:
- Cầm máu: Tam thất được sử dụng rộng rãi để cầm máu, làm cho nó hữu ích trong điều trị các tình trạng như ho ra máu, chảy máu cam, băng huyết và rong kinh.
- Bổ huyết: Tam thất cũng được cho là có tác dụng bổ huyết, có nghĩa là nó giúp nuôi dưỡng và bổ sung máu, làm cho nó có lợi cho những người bị thiếu máu hoặc suy nhược.
- Giảm đau: Tam thất thường được sử dụng để giảm đau liên quan đến chấn thương, sưng tấy và huyết ứ.
- Tiêu u: Một số người tin rằng tam thất có thể giúp tiêu u, mặc dù cần nghiên cứu thêm để xác nhận điều này.
- Hỗ trợ phục hồi: Tam thất được cho là giúp tăng tốc độ phục hồi sau khi bị bệnh nặng hoặc phẫu thuật, đặc biệt là đối với phụ nữ sau sinh.
- Hỗ trợ điều trị ung thư: Mặc dù không phải là phương pháp điều trị chính, tam thất đôi khi được sử dụng như một liệu pháp bổ trợ trong điều trị ung thư, vì nó được cho là có tác dụng mà không làm tăng huyết áp.
- Các lợi ích khác: Nụ hoa tam thất cũng có những lợi ích riêng, bao gồm thanh nhiệt, hạ huyết áp, an thần kết hợp day ấn các huyệt điều trị mất ngủ và hỗ trợ điều trị bệnh gan.
Làm thế nào để phân biệt tam thất thật và giả?
Việc phân biệt tam thất thật và giả có thể khó khăn, nhưng có một số điểm chính cần lưu ý:
- Nguồn gốc: Tam thất thật (tam thất bắc) là rễ của cây tam thất, trong khi tam thất giả có thể đến từ các loài thực vật khác nhau.
- Đặc điểm hình thái: Tam thất thật có củ dài 2-4cm, đường kính 1-2cm, đầu củ sần sùi, có nhiều nếp nhăn dọc. Mặt cắt qua củ mịn, màu xám nhạt.
- Tuổi của cây: Cây tam thất phải từ 6-7 năm tuổi mới cho củ có chất lượng tốt.
- Nguồn cung cấp uy tín: Mua tam thất từ các nguồn cung cấp uy tín, có giấy chứng nhận chất lượng để đảm bảo bạn nhận được sản phẩm thật.
Những ai không nên sử dụng tam thất?
Một số nhóm người nên thận trọng hoặc tránh sử dụng tam thất, bao gồm:
- Người bị cảm mạo: Do tính ấm của nó, tam thất có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng cảm mạo, đặc biệt là ở những người bị phong nhiệt.
- Phụ nữ đang trong thời kỳ kinh nguyệt: Tam thất có thể làm tăng lưu lượng máu, có thể dẫn đến chảy máu nhiều hơn trong kỳ kinh nguyệt.
- Phụ nữ có thai: Tam thất có thể gây động thai hoặc thậm chí sảy thai do tác dụng thúc đẩy tuần hoàn máu và giảm huyết áp của nó.
- Người có tiền sử dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với tam thất, vì vậy nên thử một lượng nhỏ trước khi sử dụng thường xuyên.
- Trẻ em và thanh thiếu niên: Tác dụng của tam thất đối với trẻ em và thanh thiếu niên chưa được hiểu rõ, vì vậy tốt nhất nên tránh sử dụng cho nhóm tuổi này trừ khi có chỉ định của bác sĩ.
- Người đang dùng một số loại thuốc: Tam thất có thể tương tác với một số loại thuốc, vì vậy điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào.
Có bất kỳ tác dụng phụ nào liên quan đến việc sử dụng tam thất không?
Mặc dù tam thất thường được coi là an toàn khi sử dụng đúng cách, nhưng nó có thể gây ra một số tác dụng phụ, bao gồm:
- Dị ứng: Một số người có thể bị dị ứng với tam thất, có thể biểu hiện dưới dạng phát ban, ngứa hoặc khó thở.
- Chảy máu: Trong một số trường hợp hiếm hoi, tam thất có thể làm tăng nguy cơ chảy máu, đặc biệt là ở những người có rối loạn chảy máu hoặc đang dùng thuốc làm loãng máu.
- Tương tác thuốc: Tam thất có thể tương tác với một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc làm loãng máu, thuốc chống tiểu cầu và một số loại thuốc điều trị ung thư.
Liều lượng khuyến cáo cho tam thất là gì?
Liều lượng khuyến cáo cho tam thất có thể thay đổi tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể và dạng tam thất được sử dụng. Tuy nhiên, nhìn chung, liều lượng sau đây thường được sử dụng:
- Bột tam thất: 4-10g mỗi ngày, uống với nước ấm.
- Cao lỏng: Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để biết liều lượng thích hợp.
- Nụ hoa tam thất: 3-4g hãm trong nước sôi như pha trà, uống nhiều lần trong ngày.
Tam thất có an toàn cho phụ nữ mang thai và cho con bú không?
Không, tam thất không được khuyến cáo cho phụ nữ mang thai và cho con bú do có thể gây động thai, sảy thai hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.
Tam thất có thể được sử dụng để điều trị huyết áp cao không?
Nụ hoa tam thất được cho là có tác dụng như một cách hạ huyết áp, nhưng không nên coi là phương pháp điều trị chính cho bệnh huyết áp cao. Nếu bạn bị huyết áp cao, điều quan trọng là phải tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều trị và quản lý thích hợp.
Tam thất có thể tương tác với bất kỳ loại thuốc hoặc chất bổ sung nào không?
Có, tam thất có thể tương tác với một số loại thuốc và chất bổ sung, bao gồm:
- Thuốc làm loãng máu: Tam thất có thể làm tăng tác dụng của thuốc làm loãng máu, làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Thuốc chống tiểu cầu: Tương tự như thuốc làm loãng máu, tam thất có thể làm tăng tác dụng của thuốc chống tiểu cầu, làm tăng nguy cơ chảy máu.
- Một số loại thuốc điều trị ung thư: Tam thất có thể tương tác với một số loại thuốc điều trị ung thư, làm giảm hiệu quả hoặc tăng tác dụng phụ của chúng.
Tam thất có thể được sử dụng lâu dài không?
Mặc dù tam thất thường được coi là an toàn khi sử dụng lâu dài với liều lượng thích hợp, nhưng vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ để được tư vấn cá nhân, đặc biệt nếu bạn có bất kỳ tình trạng sức khỏe tiềm ẩn nào hoặc đang dùng bất kỳ loại thuốc nào khác.
Tam thất ở đâu?
Tam thất có thể được mua tại các hiệu thuốc đông y, cửa hàng thực phẩm chức năng và các nhà bán lẻ trực tuyến uy tín. Điều quan trọng là phải chọn một nguồn cung cấp đáng tin cậy để đảm bảo bạn nhận được sản phẩm chất lượng cao và chính hãng.
Tam thất có thể được sử dụng để điều trị các bệnh mãn tính như tiểu đường hoặc bệnh tim không?
Mặc dù một số nghiên cứu sơ bộ cho thấy tam thất có thể có lợi ích tiềm năng trong việc quản lý các bệnh mãn tính như tiểu đường và bệnh tim, nhưng không nên coi là phương pháp điều trị thay thế cho các phương pháp điều trị thông thường. Nếu bạn bị tiểu đường hoặc bệnh tim, điều quan trọng là phải làm việc với bác sĩ để phát triển một kế hoạch điều trị toàn diện bao gồm các can thiệp về lối sống, thuốc men và có thể cả các liệu pháp bổ sung như tam thất, nếu thích hợp.
