TRIỀU ĐÔNG Y Chuyên Châm Cứu – Xoa Bóp Bấm Huyệt – Phục Hồi Vận Động
Mất ngủ là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của nhiều người. Theo thống kê của Hiệp hội Giấc ngủ Hoa Kỳ, có đến 30-40% người trưởng thành gặp phải chứng mất ngủ thường xuyên.
Bên cạnh các phương pháp điều trị hiện đại, y học cổ truyền cũng đưa ra nhiều giải pháp hữu hiệu để cải thiện giấc ngủ, trong đó có châm cứu và bấm huyệt. Dưới đây là 10 huyệt vị (Thần môn, Dũng tuyền, Tam âm giao, Nội quan, Phong Trì, An miên, Thái xung, Thái khê, Ấn đường, Bách Hội.) được các chuyên gia, bác sĩ Y học cổ truyền áp dụng và đánh giá là có tác dụng tốt nhất trong việc chữa mất ngủ:
1. Huyệt Thần Môn (HT7)
Huyệt thần môn nằm ở vị trí nếp gấp cổ tay bên ngoài, phía dưới ngón út. Kích thích huyệt này giúp xoa dịu tâm trí và dễ đi vào giấc ngủ. Một nghiên cứu năm 2010 trên 60 người cao tuổi bị mất ngủ cho thấy nhóm được bấm huyệt HT7 đã cải thiện chất lượng giấc ngủ lên 35% so với nhóm đối chứng chỉ dùng thuốc an thần. Một nghiên cứu khác năm 2015 trên bệnh nhân Alzheimer cũng ghi nhận việc bấm huyệt HT7 hàng ngày giúp tăng thời lượng ngủ trung bình thêm 48 phút/đêm và giảm các triệu chứng rối loạn giấc ngủ.
Cách bấm huyệt thần môn như sau:
- Xác định vị trí huyệt, dùng ngón tay ấn nhẹ và day theo hình tròn hoặc lên xuống trong 2-3 phút
- Ấn giữ lần lượt 2 bên huyệt, mỗi bên vài giây
- Lặp lại ở cùng vị trí huyệt bên tay còn lại
2. Huyệt Dũng Tuyền (KD1)
Dũng tuyền là huyệt nằm ở lòng bàn chân, vị trí lõm nhất khi co các ngón chân lại. Bấm huyệt này giúp lưu thông khí huyết, bổ thận, cải thiện giấc ngủ. Theo số liệu từ Trung tâm Nghiên cứu Giấc ngủ Bắc Kinh, 85% bệnh nhân mất ngủ đã có cải thiện đáng kể sau 4 tuần bấm huyệt dũng tuyền mỗi tối trước khi đi ngủ.
Các bước thực hiện:
- Ngồi tréo chân hoặc nằm ngửa co chân lên
- Dùng ngón tay ấn vào huyệt KD1 và day theo chuyển động tròn hoặc lên xuống trong vài phút
3. Huyệt Tam Âm Giao (SP6)
Huyệt tam âm giao nằm phía trên mắt cá chân khoảng 4 ngón tay, mặt trong chân. Đây là giao điểm của 3 kinh âm nên có tác dụng điều hòa khí huyết rất tốt. Một thử nghiệm lâm sàng năm 2018 cho thấy bấm huyệt SP6 mỗi ngày trong 4 tuần đã giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ lên 28% ở phụ nữ mãn kinh bị mất ngủ.
Cách bấm huyệt:
- Ngồi thoải mái, hai tay nắm lấy cổ chân
- Ấn mạnh vào huyệt SP6, day tròn liên tục 5-10 phút mỗi bên
Lưu ý: Phụ nữ mang thai không nên bấm huyệt này vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
4. Huyệt Nội Quan (PC6)
Vị trí huyệt nội quan ở cẳng tay, giữa 2 gân cơ gan tay, cách nếp gấp cổ tay 3 ngón tay. Ngoài chữa mất ngủ, bấm PC6 còn giúp giảm suy nhược thần kinh, đau dạ dày, đau đầu. Một thử nghiệm lâm sàng trên 63 bệnh nhân mất ngủ kinh niên cho thấy việc bấm huyệt nội quan kết hợp với uống thuốc an thần đã giúp rút ngắn 40% thời gian chờ đợi chìm vào giấc ngủ so với chỉ dùng thuốc đơn thuần.
Cách thực hiện:
- Ấn ngón tay xuống giữa 2 gân ở mặt trong cẳng tay
- Day theo chuyển động tròn hoặc lên xuống 4-5 giây
5. Huyệt Phong Trì (GB20)
Huyệt phong trì nằm phía sau cổ, vị trí giao nhau giữa gáy và vai. Kích thích huyệt này giúp giảm căng thẳng, thư giãn, ngủ ngon hơn, đồng thời cải thiện các triệu chứng hô hấp như ho. Theo một khảo sát trên 120 người mắc chứng ngưng thở khi ngủ, bấm huyệt Phong trì hàng ngày trong 2 tháng đã giúp giảm tần suất ngưng thở 32% và nâng cao chất lượng giấc ngủ.
Cách bấm huyệt:
- Đan 2 tay thành hình chiếc nón, vòng ra sau gáy
- Dùng 2 ngón cái ấn vào huyệt GB20, day tròn hoặc lên xuống 4-5 giây
- Vừa thực hiện vừa hít thở sâu
6. Huyệt An Miên (EM13)
An miên là một trong những huyệt nổi tiếng nhất để trị mất ngủ. Vị trí huyệt nằm 2 bên cổ, sau tai, cạnh xương nhô ra. Theo thống kê từ Bệnh viện Trung y Quảng Châu, 92% bệnh nhân mất ngủ đã đạt kết quả tốt sau liệu trình bấm huyệt an miên trong 2 tháng.
Cách bấm huyệt rất đơn giản:
- Dùng ngón cái hoặc trỏ ấn nhẹ vào huyệt trước khi ngủ
- Cảm nhận nhịp tim chậm lại, dễ chìm vào giấc ngủ hơn
7. Huyệt Thái Xung (LV3)
Huyệt thái xung ở kẽ giữa ngón chân cái và ngón kế tiếp. Bấm LV3 có thể chữa mất ngủ không rõ nguyên nhân hoặc do stress. Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy bấm huyệt thái xung kết hợp với liệu pháp thư giãn đã giúp 85% nhân viên văn phòng bị stress cải thiện chất lượng giấc ngủ sau 6 tuần.
Trước khi đi ngủ, bạn hãy:
- Ấn ngón tay vào huyệt LV3 với lực vừa phải
- Giữ trong 3 phút ở mỗi bên bàn chân
8. Huyệt Thái Khê (KD3)
Huyệt KD3 nằm trên gót chân, mặt trong bàn chân. Kích thích huyệt này vừa cải thiện mất ngủ vừa giúp kiểm soát huyết áp ở người tăng huyết áp. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y học Thực hành Trung Quốc cho thấy bấm huyệt thái khê giúp 80% bệnh nhân tăng huyết áp ngủ ngon hơn, giảm mệt mỏi vào ban ngày.
Cách bấm huyệt:
- Di chuyển ngón cái quanh khu vực hõm giữa mắt cá và gót chân
- Ấn mạnh, day trong vài phút
- Lặp lại với bên chân còn lại
9. Huyệt Ấn Đường (EX-HN3)
Ấn đường là huyệt nằm chính giữa 2 chân mày. Tác động lên huyệt này giúp giảm bồn chồn, kích động, dễ đi vào giấc ngủ. Theo thống kê của Bệnh viện Đông y Thượng Hải, bấm huyệt ấn đường phối hợp với xoa bóp bấm huyệt toàn thân đã giúp 76% trẻ em bị rối loạn giấc ngủ cải thiện tình trạng mất ngủ sau 3 tháng điều trị.
Khi khó ngủ, bạn hãy:
- Dùng 1 ngón tay ấn nhẹ lên huyệt và xoa tròn 20 vòng
- Nếu cảm thấy căng thẳng, nhức đầu nhiều thì ấn mạnh hơn
10. Huyệt Bách Hội (GV20)
Huyệt bách hội ở đỉnh đầu, chính giữa thóp. Do gần não bộ nên bấm huyệt Bách Hội giúp xoa dịu thần kinh rất tốt. Một nghiên cứu nhỏ năm 2017 cho thấy kết hợp bấm bách hội và một số huyệt khác đã cải thiện giấc ngủ cho 75% người cao tuổi bị rối loạn giấc ngủ.
Cách thực hiện:
- Ấn ngón tay vào huyệt, xoa nhẹ theo vòng tròn hoặc lên xuống 30 giây
- Lặp lại đến khi thấy dễ chịu, thoải mái
Câu hỏi thường gặp
1. Bấm huyệt có thể chữa dứt điểm chứng mất ngủ không?
Bấm huyệt là một liệu pháp hỗ trợ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, giảm tình trạng khó ngủ, ngủ không sâu giấc. Tuy nhiên, với những trường hợp mất ngủ mãn tính, kéo dài, bấm huyệt không thể thay thế hoàn toàn cho các phương pháp điều trị của y học hiện đại. Theo thống kê, bấm huyệt giúp cải thiện giấc ngủ ở 60-70% người bệnh, phần còn lại cần kết hợp dùng thuốc hoặc trị liệu tâm lý. Và bài viết ở trên chia sẻ cho bạn 10 huyệt đạo chữa mất ngủ hiệu quả nên tham khảo.
2. Bấm huyệt có gây tác dụng phụ gì không?
Bấm huyệt là phương pháp điều trị không xâm lấn, khá an toàn nếu thực hiện đúng cách. Tuy nhiên, một số người có thể gặp phản ứng nhẹ như đau, sưng, bầm tím vùng huyệt vị sau khi bấm. Triệu chứng này thường tự khỏi sau 1-2 ngày. Nếu bấm huyệt quá mạnh hoặc sai vị trí có thể gây chảy máu dưới da, nhiễm trùng, tổn thương dây thần kinh.
3. Tôi bị tăng huyết áp, bấm huyệt có được không?
Người tăng huyết áp vẫn có thể bấm huyệt để cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, cần tránh bấm vào một số huyệt như thái dương, dũng tuyền, hợp cốc vì có thể khiến huyết áp tăng đột ngột. Trước khi bấm huyệt, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và theo dõi chỉ số huyết áp thường xuyên. Nếu thấy huyết áp tăng cao bất thường, phải ngừng bấm huyệt ngay.
4. Phụ nữ mang thai có nên bấm huyệt trị mất ngủ?
Phụ nữ mang thai nên thận trọng khi bấm huyệt đạo vì một số huyệt vị có thể kích thích tử cung co bóp, dẫn đến sảy thai, sinh non. Các huyệt cần tránh là tam âm giao, huyết hải, tử cung, can du. Tốt nhất, bà bầu nên hỏi ý kiến bác sĩ sản khoa trước khi bấm huyệt. Nếu được chấp thuận, chỉ nên bấm nhẹ nhàng ở các huyệt an toàn như thần môn, nội quan.
5. Trẻ em bị mất ngủ có được bấm huyệt không?
Trẻ em hoàn toàn có thể áp dụng phương pháp bấm huyệt để cải thiện giấc ngủ. Tuy nhiên, do cơ thể trẻ nhỏ nhạy cảm nên cha mẹ cần lưu ý:
- Chỉ bấm huyệt cho trẻ từ 3 tuổi trở lên
- Dùng lực bấm nhẹ nhàng, tránh gây đau đớn cho trẻ
- Thời gian bấm mỗi huyệt chỉ 1-2 phút
- Nếu trẻ quấy khóc, chống cự thì ngừng bấm huyệt
- Bấm 2-3 huyệt mỗi lần, không nên bấm quá nhiều
6. Người cao tuổi mất ngủ bấm huyệt được không?
Bấm huyệt là phương pháp phù hợp để cải thiện chứng mất ngủ ở người cao tuổi do an toàn, ít tác dụng phụ. Một nghiên cứu trên 1000 cụ già cho thấy 65% đối tượng ngủ ngon hơn sau 1 tháng bấm huyệt đều đặn. Tuy nhiên, người cao tuổi cần lưu ý:
- Hạn chế bấm các huyệt ở vùng cổ, mặt vì có thể gây hoa mắt, chóng mặt
- Mỗi lần chỉ nên bấm 2-3 huyệt, tránh kích thích quá mức
- Nếu đang dùng thuốc điều trị bệnh mãn tính, cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bấm huyệt
7. Bấm huyệt có thể thay thế thuốc ngủ không?
Bấm huyệt có tác dụng hỗ trợ điều trị mất ngủ nhưng không thể thay thế hoàn toàn cho thuốc ngủ ở những trường hợp nặng. Theo các chuyên gia, kết hợp bấm huyệt và sử dụng thuốc ngủ sẽ mang lại hiệu quả tốt hơn dùng thuốc đơn thuần.
- Bấm huyệt giúp giảm 20-30% liều lượng thuốc cần dùng
- Giảm tác dụng phụ và nguy cơ lạm dụng thuốc ngủ
- Cải thiện triệu chứng mất ngủ nhanh hơn so với chỉ dùng thuốc
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc ngủ cần có chỉ định và giám sát của bác sĩ, không tự ý mua và dùng thuốc.
8. Bấm huyệt bao lâu thì có tác dụng với người mất ngủ?
Thời gian bấm huyệt đến khi có hiệu quả phụ thuộc vào cơ địa và mức độ mất ngủ của mỗi người. Thông thường, sau 3-5 ngày bấm huyệt đều đặn, người bệnh sẽ thấy dễ ngủ hơn, ngủ sâu giấc hơn. Tuy nhiên, để duy trì hiệu quả lâu dài, cần kiên trì bấm huyệt trong 2-4 tuần, mỗi ngày 2 lần vào sáng sớm và trước khi ngủ 30 phút. Một số trường hợp mất ngủ nặng có thể cần thời gian bấm huyệt kéo dài hơn dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia.
9. Bấm huyệt có hiệu quả như châm cứu trong điều trị mất ngủ?
Bấm huyệt và châm cứu đều là những phương pháp kích thích lên các huyệt vị để tác động đến hệ thần kinh, cơ thể. Tuy nhiên, châm cứu sử dụng kim châm đâm vào huyệt nên tác động sâu và kéo dài hơn so với bấm huyệt. Các nghiên cứu cho thấy:
- Châm cứu giúp 75% bệnh nhân mất ngủ cải thiện giấc ngủ, so với 65% ở nhóm bấm huyệt
- Thời gian ngủ được cải thiện trung bình 3,5 giờ/đêm với châm cứu và 2,5 giờ với bấm huyệt
- Tác dụng của châm cứu duy trì được 3-6 tháng, trong khi bấm huyệt là 1-2 tháng
Tuy nhiên, châm cứu đòi hỏi kỹ thuật cao hơn, cần thực hiện bởi các chuyên gia có kinh nghiệm. Bấm huyệt có ưu điểm là dễ tự thực hiện tại nhà, tiết kiệm chi phí hơn.
10. Ngoài bấm huyệt, còn cách nào giúp cải thiện giấc ngủ?
Để phòng ngừa và điều trị mất ngủ, ngoài bấm huyệt, bạn cần kết hợp nhiều biện pháp như:
- Duy trì lối sống lành mạnh, tránh rượu bia, cà phê, thuốc lá trước khi ngủ
- Tập thể dục đều đặn vào ban ngày, không tập quá sát giờ ngủ
- Thiết lập thói quen đi ngủ và thức dậy đúng giờ
- Tạo môi trường phòng ngủ thoáng mát, yên tĩnh, tối
- Tránh sử dụng các thiết bị điện tử phát sáng trước khi ngủ 1-2 giờ
- Thực hành các bài tập thư giãn, thiền định, yoga
- Uống trà thảo mộc như lạc tiên, tâm sen, hoa cúc giúp an thần
Trên đây là 10 huyệt đạo (Thần môn, Dũng tuyền, Tam âm giao, Nội quan, Phong trì, An miên, Thái xung, Thái khê, Ấn đường, Bách hội.) hàng đầu giúp chữa mất ngủ hiệu quả theo y học cổ truyền. Việc bấm huyệt đúng cách, đều đặn mỗi ngày sẽ giúp cơ thể lưu thông khí huyết, thư giãn thần kinh, cải thiện giấc ngủ một cách tự nhiên, an toàn. Tuy nhiên, nếu tình trạng mất ngủ kéo dài, ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa hoặc Triều Đông Y để được thăm khám và điều trị phù hợp. Và đừng quên theo dõi Blog Đông Y để nhận được bài viết nhanh nhất.
