TRIỀU ĐÔNG Y Chuyên Châm Cứu – Xoa Bóp Bấm Huyệt – Phục Hồi Vận Động
Huyệt Âm Thị (SP33) thuộc kinh Vị, có tác dụng ôn kinh tán hàn, thư cân hoạt lạc. Xác định vị trí huyệt Âm Thị chính xác để châm cứu, bấm huyệt điều trị các chứng đau nhức, tê bì chân, liệt chi dưới hiệu quả.
Theo Y Học Cổ Truyền, Huyệt Âm Thị có tác dụng ôn kinh tán hàn, thư cân, thông kinh lạc,… nên được ứng dụng để điều trị các bệnh lý ở chân như: Liệt chi dưới, đau khớp gối, lạnh lan ở vùng chân.
Giới thiệu về huyệt Âm Thị
Huyệt Âm Thị (阴市, Yinshi), còn được gọi là Âm Đỉnh trong dân gian, là một trong những huyệt đạo quan trọng trong hệ thống kinh lạc của Y học Cổ truyền Trung Hoa. Tên gọi của huyệt này có ý nghĩa sâu sắc:
- “Âm” (阴): chỉ âm khí bên trong cơ thể
- “Thị” (市): có nghĩa là nơi tập trung, chợ
Như vậy, Âm Thị được hiểu là nơi tập trung của âm khí trong cơ thể.
Vị trí giải phẫu của huyệt Âm Thị
Huyệt Âm Thị là huyệt thứ 33 thuộc Vị Kinh (胃经, Dạ dày kinh). Vị trí chính xác của huyệt này như sau:
- Nằm tại chỗ lõm ở góc trên ngoài xương bánh chè, cách 3 thốn (khoảng 10 cm)
- Sát với bờ ngoài gân cơ thẳng trước đùi (musculus rectus femoris)
Để xác định chính xác vị trí huyệt Âm Thị, có thể sử dụng phương pháp sau:
- Yêu cầu bệnh nhân hơi co gối
- Xác định vị trí xương bánh chè
- Đo lên trên 3 thốn (khoảng 10 cm) theo hướng thẳng đứng
- Tìm chỗ lõm ở góc trên ngoài của điểm vừa xác định
Tác dụng của huyệt Âm Thị trong Y học Cổ truyền
Theo lý luận y học cổ truyền, huyệt Âm Thị có những tác dụng chính sau:
- Thông kinh lạc: Giúp lưu thông khí huyết trong hệ thống kinh lạc
- Thư cân: Làm giãn cơ, giảm co cứng
- Ôn kinh tán hàn: Làm ấm kinh mạch, xua tan hàn khí
Những tác dụng này giúp huyệt Âm Thị có khả năng điều trị nhiều chứng bệnh khác nhau.
Ứng dụng lâm sàng của huyệt Âm Thị
Huyệt Âm Thị được sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh lý, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chi dưới. Dưới đây là bảng tổng hợp các bệnh lý thường được điều trị bằng cách tác động vào huyệt Âm Thị:
| Bệnh lý | Cơ chế tác dụng | Hiệu quả điều trị |
|---|---|---|
| Liệt chi dưới | Kích thích dẫn truyền thần kinh, tăng cường lưu thông máu | Cải thiện vận động chi dưới |
| Viêm khớp gối | Giảm viêm, thư giãn cơ xung quanh khớp | Giảm đau, tăng biên độ vận động |
| Tê đau đầu gối | Kích thích giải phóng endorphin, giảm đau | Giảm cảm giác tê đau |
| Co cứng khớp gối | Thư giãn cơ, tăng lưu thông máu | Cải thiện khả năng co duỗi |
| Yếu cơ lưng đùi | Kích thích điểm vận động, tăng cường lưu thông máu | Tăng sức mạnh cơ |
| Di chứng tai biến mạch máu não | Kích thích tái tạo thần kinh, cải thiện lưu thông máu não | Hỗ trợ phục hồi chức năng |
Nghiên cứu khoa học:
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y học Cổ truyền Trung Quốc năm 2018 đã chỉ ra rằng:
- Tác động vào huyệt Âm Thị kết hợp với vật lý trị liệu giúp cải thiện chức năng vận động ở bệnh nhân đột quỵ não giai đoạn phục hồi.
- Nhóm sử dụng kết hợp châm cứu huyệt Âm Thị có điểm đánh giá chức năng vận động (theo thang điểm Fugl-Meyer) cao hơn 15% so với nhóm chỉ dùng vật lý trị liệu đơn thuần.
5. Phương pháp tác động vào huyệt Âm Thị
1. Châm cứu
Châm cứu là phương pháp phổ biến nhất để kích thích huyệt Âm Thị. Quy trình châm cứu chuẩn như sau:
| Chuẩn bị | Sử dụng kim châm vô trùng, cồn sát trùng, bông gòn |
| Tư thế bệnh nhân | Nằm ngửa, hơi co gối |
| Xác định huyệt | Dựa vào mốc giải phẫu đã mô tả |
| Kỹ thuật châm |
|
| Rút kim | Rút kim từ từ, ấn nhẹ vào vị trí vừa châm |
2. Cứu
Phương pháp cứu cũng được sử dụng để kích thích huyệt Âm Thị:
- Cứu trực tiếp: Đặt ngải cứu trực tiếp lên huyệt, đốt từ 5-7 tráng
- Cứu gián tiếp: Sử dụng que cứu, ôn cứu từ 5-10 phút
3. Bấm huyệt
Bấm huyệt là phương pháp an toàn, có thể tự thực hiện tại nhà:
- Xác định chính xác vị trí huyệt Âm Thị
- Sử dụng ngón cái hoặc đầu ngón trỏ
- Ấn và day theo hình tròn với lực vừa phải
- Thời gian: 1-2 phút mỗi lần, 2-3 lần/ngày
Phối hợp huyệt Âm Thị với các huyệt khác
Để tăng hiệu quả điều trị, huyệt Âm Thị thường được phối hợp với các huyệt khác:
| Phối hợp | Bệnh lý | Cơ chế tác dụng |
|---|---|---|
| Âm Thị + Can Du (肝俞) | Hàn sán | Ôn kinh tán hàn, điều hòa Can khí |
| Âm Thị + Phong Thị (风市) | Yếu đùi, yếu chân | Tăng cường lưu thông khí huyết ở chi dưới |
| Âm Thị + Thái Khê (太溪) + Can Du | Đau bụng do thoát vị bìu | Điều hòa Thận khí, ôn dương tán hàn |
| Âm Thị + Dương Quan (阳关) | Lạnh ở mông | Ôn dương khí, tán hàn thấp |
Lưu ý khi sử dụng huyệt Âm Thị
Mặc dù huyệt Âm Thị có nhiều tác dụng tích cực, nhưng cần lưu ý một số điểm sau:
- Không tự ý châm cứu: Châm cứu cần được thực hiện bởi bác sĩ có chuyên môn
- Thận trọng với phụ nữ mang thai: Tránh kích thích mạnh huyệt Âm Thị ở phụ nữ mang thai
- Kiểm soát lực bấm: Khi bấm huyệt, sử dụng lực vừa phải, tránh gây đau đớn
- Tần suất hợp lý: Không nên kích thích huyệt quá thường xuyên, nên có khoảng nghỉ giữa các lần điều trị
- Kết hợp điều trị: Sử dụng huyệt Âm Thị kết hợp với các phương pháp điều trị khác để đạt hiệu quả tối ưu
Huyệt Âm Thị đóng vai trò quan trọng trong hệ thống huyệt đạo của Y học Cổ truyền. Với vị trí đặc biệt và những tác dụng đa dạng, huyệt này được ứng dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh lý, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến chi dưới.
Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả, việc sử dụng huyệt Âm Thị cần được thực hiện bởi các chuyên gia y tế có kinh nghiệm hoặc dưới sự hướng dẫn của họ. Kết hợp giữa kiến thức y học cổ truyền và các phương pháp điều trị hiện đại sẽ mang lại lợi ích tối ưu cho sức khỏe người bệnh.
