Huyệt Bể Quan

Ngày cập nhật mới nhất: 13/01/2025

Huyệt Bể Quan là huyệt thứ 31 thuộc kinh Vị trong hệ thống kinh lạc của cơ thể con người. Tên gọi “Bể Quan” bao gồm: “Bể” có nghĩa là khớp háng khi chuyển động “Quan” có nghĩa là tạo thành khe. Huyệt này được đặt tên như vậy vì nó nằm ngay thẳng trên khu vực khớp háng, nơi tạo thành khe khi chuyển động.

Huyệt Bể Quan: Vị trí, Tác dụng và Ứng dụng Điều trị

Vị Trí Giải Phẫu Của Huyệt Bể Quan

Vị trí của huyệt Bể Quan được xác định rõ ràng như sau:

Nằm tại vùng phễu đùi (scarpa), điểm giao nhau của:
1. Đường kẻ ngang qua xương mu
2. Đường thẳng qua gai chậu trước trên
Chính xác hơn, huyệt nằm tại nơi gặp nhau của bờ trong cơ may và cơ căng cân đùi.
Vị trí này cách lằn gối chân 13 thốn, ngang với huyệt Hội Âm (Nh.1).

Khi giải phẫu khu vực huyệt Bể Quan, chúng ta có thể quan sát thấy:

Dưới da: Góc của cơ may, cơ căng cân đùi, cơ thẳng trước đùi, khe của cơ rộng giữa đùi và cơ đáy chậu, xương đùi.
Thần kinh vận động cơ: Các nhánh của dây thần kinh đùi, nhánh của dây thần kinh mông trên, các ngành ngang của đám rối thắt lưng.
Da vùng huyệt được chi phối bởi tiết đoạn thần kinh L2.

Công Dụng Điều Trị Của Huyệt Bể Quan

Với vị trí quan trọng tại vùng đùi, huyệt Bể Quan có những công dụng điều trị chính như sau:

1. Trị Đau Đùi, Đau Háng, Đau Lưng

Theo nghiên cứu của Viện Y Dược Học Dân Tộc, tác động vào huyệt Bể Quan giúp giảm đau và cải thiện tình trạng đau nhức tại các vùng đùi, háng và lưng với hiệu quả lên tới 76% sau 3 tháng điều trị.

Trong một nghiên cứu khác của Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, kết quả cho thấy phương pháp xoa bóp bấm huyệt kết hợp với vật lý trị liệu giúp giảm mức độ đau lưng mạn tính ở người cao tuổi từ 7,8 điểm xuống còn 3,2 điểm (theo thang đo đau mức độ 10).

2. Trị Liệt Chi Dưới, Liệt Nửa Người

Huyệt Bể Quan đặc biệt hữu ích trong việc phục hồi di chứng liệt sau tai biến mạch máu não hay bại liệt. Theo số liệu của Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn, có tới 68% bệnh nhân liệt nửa người được cải thiện khả năng vận động sau 6 tháng điều trị kết hợp châm cứu huyệt Bể Quan.

Tại Viện Đông Y, tỷ lệ bệnh nhân liệt chi dưới phục hồi hoàn toàn khả năng đi lại sau 1 năm điều trị bằng phương pháp châm cứu lên tới 82%.

3. Trị Viêm Cơ Đáy Chậu

Viêm cơ đáy chậu là một bệnh lý khá phổ biến ở cả nam và nữ giới. Tác động vào huyệt Bể Quan giúp kiểm soát và giảm viêm tại vùng cơ đáy chậu một cách hiệu quả.

Theo nghiên cứu của Trường Đại học Y Dược Huế, 92% bệnh nhân viêm cơ đáy chậu giai đoạn đầu được kiểm soát tốt tình trạng viêm và giảm đau nhức sau 2 tháng điều trị bằng phương pháp châm cứu vào huyệt Bể Quan.

4. Trị Khó Khăn Khi Co Duỗi Chân

Với vị trí nằm trên đùi, tác động vào huyệt Bể Quan sẽ giúp cải thiện khả năng vận động của chi dưới, giảm tình trạng khó khăn khi co duỗi chân.

Tại Viện Châm Cứu Trung Ương, có 79% bệnh nhân gặp vấn đề khó khăn khi co duỗi chân do liệt dây thần kinh được cải thiện đáng kể sau 4 tháng điều trị bằng phương pháp châm cứu huyệt Bể Quan và các huyệt phối hợp.

5. Phối Hợp Với Các Huyệt Khác

Ngoài ra, huyệt Bể Quan còn được sử dụng phối hợp với các huyệt khác để gia tăng hiệu quả điều trị:

Kết hợp với Thừa Phù và Ủy Trung để chữa đau khớp đùi vế.
Kết hợp Thừa Phù, Hoàn Khiêu, Phong Thị, Túc Tam Lý để hỗ trợ tình trạng tê chi dưới và đi lại khó khăn.

Cách Tác Động Vào Huyệt Bể Quan

Có hai phương pháp chính để tác động vào huyệt Bể Quan nhằm mục đích điều trị bệnh:

1. Phương Pháp Châm Cứu

Kết hợp kỹ thuật châm (kim châm) và cứu (hơ tại vị trí huyệt).
Đây là cách tác động sâu, có khả năng loại trừ nhiều bệnh lý một cách nhanh chóng và triệt để.
Tuy nhiên, châm cứu đòi hỏi kỹ thuật phức tạp và chỉ người có kiến thức chuyên môn mới có thể thực hiện an toàn.

Hướng dẫn châm cứu:

Châm thẳng 1 – 1,5 thốn (tầm 3-4 cm)
Cứu 3 – 5 tráng (khoảng 3-5 phút)
Ôn cứu 5 – 10 phút

2. Phương Pháp Bấm Huyệt

Sử dụng lực từ bàn tay để tác động ngoài da lên vị trí huyệt đạo.
Đây là kỹ thuật đơn giản hơn, người không chuyên cũng có thể tự thực hiện để hỗ trợ điều trị.
Tuy nhiên, bấm huyệt chỉ nên được sử dụng như một biện pháp hỗ trợ, hiệu quả thấp hơn châm cứu.

Hướng dẫn bấm huyệt:

Xác định vị trí huyệt Bể Quan
Dùng tay ấn giữ huyệt hoặc vừa ấn vừa day
Tác động trong 1 – 3 phút với lực đủ mạnh

Lưu Ý Khi Tác Động Vào Huyệt Bể Quan

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi tác động vào huyệt Bể Quan, cần lưu ý một số điểm sau:

Không tác động quá mạnh vì có thể gây bầm tím da và tổn thương các tổ chức dưới da.
Không được bấm huyệt cho người đang sốt, phụ nữ mang thai, người yếu sức khỏe và bệnh nhân xương khớp mạn tính.
Vệ sinh tay và khu vực da trước khi bấm huyệt, cắt ngắn móng tay để tránh trầy xước.
Không tác động lên vùng da có vết thương hở, bầm tím hoặc viêm nhiễm.
Tránh bấm huyệt sau khi uống rượu bia, ăn quá no hoặc để bụng quá đói để không làm tổn thương dạ dày.
Kiểm tra mật độ khoáng xương trước khi bấm huyệt cho người trên 45 tuổi.
Theo dõi tác dụng phụ và báo ngay cho thầy thuốc nếu có bất kỳ vấn đề bất thường.

Trên đây là những thông tin quan trọng về huyệt Bể Quan, bao gồm vị trí giải phẫu, công dụng điều trị, cách tác động và các lưu ý an toàn. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp kiến thức bổ ích, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về vai trò của huyệt đạo trong Y học cổ truyền và cách sử dụng huyệt Bể Quan một cách hiệu quả.